Γλωσσολόγιο

Δείτε επίσης :

http://www.spenvis.oma.be/spenvis/help/system/glossary.html

http://soho.esac.esa.int/classroom/glossary.html

Α

Ακτίνα Larmor (Larmor radius)
Δες κίνηση κύκλοτρου

Ακτινοβολία (radiation)
Όρος ο οποίος χρησιμοποιείται με πολλούς τρόπους: πιο συχνά χρησιμοποιείται για ηλεκτρομαγνητικά κύματα, αλλά στο χώρο της φυσικής των κοσμικών ακτίνων, ορίζει τα φορτισμένα σωμάτια τα οποία προσκρούουν στη Γη.

Ακτινοβολία κύκλοτρου (cyclotron radius)
Ακτινοβολία της κυκλικής τροχιάς ενός φορτισμένου σωματιδίου κάθετα στο επίπεδο ενός ομοιόμορφου μαγνητικού πεδίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ακτινοβολία σύγχροτρον (synchrotron radiation)
Ακτινοβολία η οποία εκπέμπεται από ένα υψηλής ενέργειας ηλεκτρόνιο ή ποζιτρόνιο περιστρεφόμενο γύρω από γραμμές μαγνητικού πεδίου.

Ανακλαστήρας (reflector)
Συσκευή η οποία περιβάλλει τον παραγωγό από μόλυβδο ενός ανιχνευτή νετρονίων, όπου τα νετρόνια που παράγονται εντός του παραγωγού, επιβραδύνονται και ανακλώνται πίσω στον καταμετρητή, ενώ τα χαμηλής ενέργειας νετρόνια τα οποία έχουν παραχθεί εκτός της συσκευής εμποδίζονται από το να εισέλθουν σε αυτή. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Αναλογικός απαριθμητής (proportional counter)
Μετρητής σωματιδίων, στον οποίο γεγονότα σωματιδίων με επαρκείς ενέργειες ιονίζουν το αέριο, του οποίου τα θετικά ιόντα και τα ηλεκτρόνια έχουν διαχωριστεί από ένα εφαρμοσμένο δυναμικό και παράγοντας έτσι ηλεκτρικό ρεύμα το οποίο μπορεί να μετρηθεί. Το βασικό στοιχείο ενός ανιχνευτή νετρονίων είναι ένας αναλογικός απαριθμητής γεμισμένος είτε με BF3 είτε με 3He. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ανατροπή μοναδιαίου γεγονότος (single event upset)
Λανθασμένος έλεγχος σε έναν υπολογιστή, ο οποίος οφείλεται σε σύγκρουση ενεργητικών σωματιδίων.

Ανιχνευτής νετρονίων (neutron monitor)
Ανιχνευτής κοσμικών ακτίνων τοποθετημένος στη Γη, ο οποίος ανιχνεύει την κοσμική ακτινοβολία με τη βοήθεια των δευτερογενών σωματιδίων τα οποία παράγονται κατά τον καταιγισμό. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ανιχνευτής νετρονίων τύπου IGY (IGY neutron monitor)
Βαθμονομημένος ανιχνευτής νετρονίων ο οποίος εφευρέθηκε από τον Simpson (1958) κατά το Παγκόσμιο Γεωφυσικό Έτος (International Geophysical Year). Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ανιχνευτής νετρονίων τύπου NM64 (NM64 neutron monitor)
Βαθμονομημένος ανιχνευτής νετρονίων ο οποίος εφευρέθηκε από τον Carmichael (1964). Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Απορρόφηση πολικής χοάνης (polar cap absorption - PCA)
Επαυξημένη απορρόφηση των χαμηλής συχνότητας ηλεκτρομα-γνητικών κυμάτων στην πολική ιονόσφαιρα, εξαιτίας των αυξήσεων του ιονισμού από διεισδυτικά πρωτόνια τα οποία προέρχονται από τα ηλιακά γεγονότα ενεργητικών σωματιδίων.

Αποτέλεσμα μοναδιαίου γεγονότος (single event effect)
Ζημιά σε μία ηλεκτρονική συσκευή εξαιτίας σήματος συγκρουόμενων ενεργητικών σωματιδίων.

Αρχικό χτύπημα ροής (streamer)
Εκτεταμένη δομή στο ηλιακό στέμμα.

Ασυμπτωτική διεύθυνση (asymptotic direction)
Η διεύθυνση στον διαπλανητικό χώρο στην οποία ταξιδεύει ένα ανιχνευμένο σωματίδιο κοσμικής ακτινοβολίας, σε ένα δεδομένο σημείο πάνω στη Γη. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ατομική μάζα (atomic mass)
Ο αριθμός Α των νουκλεονίων (πρωτονίων και νετρονίων) σε έναν ατομικό πυρήνα.

Γ

Γαλαξιακή κοσμική ακτινοβολία (galactic cosmic rays)
Κοσμικές ακτίνες οι οποίες προέρχονται από τον Γαλαξία μας, σε αντίθεση με την ηλιακή κοσμική ακτινοβολία και την εξωγαλαξιακή κοσμική ακτινοβολία. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Γεγονότα ηλιακών ενεργητικών σωματιδίων (SEP events)
Εκρήξεις ενεργητικών σωματιδίων από τον Ήλιο στον διαπλανητικό χώρο.

Γεωμαγνητικό κατώφλι (geomagnetic cutoff)
Το κατώφλι (στην δυσκαμψία ή την ενέργεια) κάτω από το οποίο τα φορτισμένα σωματίδια εμποδίζονται να προσεγγίζουν την ατμόσφαιρα της Γής εξαιτίας του μαγνητικού πεδίου.

ΓΚΑ (GCR)
Γαλαξιακή Κοσμική Ακτινοβολία

Δ

Δευτερογενή σωματίδια [secondary particles (secondaries)]
Σωματίδια τα οποία παράγονται από συγκρούσεις ενός σωματιδίου κοσμικής ακτινοβολίας με άτομα της γήινης ατμόσφαιρας. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Διαμόρφωση κοσμικής ακτινοβολίας (cosmic ray modulation)1
Απόκλιση της ροής της γαλαξιακής κοσμικής ακτινοβολίας στην Γη λόγο αλληλεπίδρασης με τις αλλαγές του ηλιακού μαγνητικού πεδίου σε χρονική κλίμακα έτους. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Διαμόρφωση κοσμικής ακτινοβολίας (modulation of cosmic ray)2
Απόκλιση της ροής της γαλαξιακής κοσμικής ακτινοβολίας στην Ηλιόσφαιρα, η οποία προκαλείται από τις αποκλίσεις του ηλιοσφαιρικού μαγνητικού πεδίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Διαπλανητική στεμματική εκπομπή μάζας (interplanetary coronal mass ejection)
Εκδήλωση μιας μαγνητικής δομής η οποία έχει εκπεμφθεί από τον ήλιο στον διαπλανητικό χώρο, όπως ανιχνεύεται από διαστημικά όργανα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Διαστημικός καιρός (space weather)
Το σύνολο των αλλαγών των περιβαλλοντικών συνθηκών στο εξώτερο διάστημα, σε αλληλεπίδραση με τις αλλαγές των συνθηκών στον Ήλιο. Ο διαστημικός καιρός περιγράφει τις συνθήκες στο διάστημα οι οποίες επηρεάζουν την Γη, τα τεχνολογικά συστήματα και την υγεία των ανθρώπων.

ΔΣΕΜ (ICME)
Διαπλανητική στεμματική εκπομπή μάζας

Δυσκαμψία (Μαγνητική δυσκαμψία) [magnetic rigidity]
Ορμή ενός φορτισμένου σωματιδίου διαιρεμένη με το ηλεκτρικό του φορτίο και πολλαπλασιασμένη με την ταχύτητα του φωτός. Βασικό μέγεθος, αν κάποιος λάβει υπόψη του την κίνηση ενός φορτισμένου σωματιδίου εντός μαγνητικού πεδίου, γιατί σωματίδια με την ίδια δυσκαμψία και τις ίδιες αρχικές συνθήκες ακολουθούν τις ίδιες τροχιές σε ένα δεδομένο μαγνητικό πεδίο. Περισσότερες πληροφορίες (με μερικά μαθηματικά) εδώ.

Ε

eV
Ηλεκτρονιοβόλτ (μονάδα ενέργειας: 1eV=1.6022×10-19 J). Μονάδες για μεγαλύτερες ποσότητες: 1 Mega electron Volt (MeV)=106eV, 1 Giga electron Volt (GeV)=109eV, 1 Tera electron Volt (TeV) = 1012eV. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Έκλαμψη (ηλιακή έκλαμψη) [flare (solar flare)]
Ξαφνική λάμψη ηλιακών εκπομπών, κυρίως από το στέμμα (EUV, ακτίνες Χ, ραδιοκύματα) και από την χρωμόσφαιρα (ορατές και υπέρυθρες φασματικές γραμμές, ακτίνες γ, σκληρές ακτίνες Χ, ραδιοκύματα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Εκπομπή Cherenkov (Cherenkov emission)
εκπομπή η οποία παράγεται από ένα ηλεκτρόνιο στο μέσο στο οποίο διαδίδεται πιο γρήγορα από το φώς.

Ενεργητικά σωματίδια (energetic particleς)
Φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια, πρωτόνια, ιόντα) ή νετρόνια των οποίων η ενέργεια είναι μεγάλη συγκρινόμενη με την θερμική ενέργεια του ατμοσφαιρικού πλάσματος. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Επανασύνδεση (reconnection)
Δες μαγνητική επανασύνδεση

Επαύξηση στο επίπεδο του εδάφους (ground level enhancement)
Παροδική αύξηση της ροής των ηλιακών κοσμικών ακτίνων οι οποίες ανιχνεύονται στη Γη.

Ζ

Ζώνες ακτινοβολίας (radiation belts)
Περιοχές στη γήινη μαγνητόσφαιρα (και στις μαγνητόσφαιρες άλλων πλανητών) όπου παγιδεύονται φορτισμένα σωματίδια.

H

ΗΕΣ (SEP)
Ηλιακά ενεργητικά σωματίδια

ΗΚΑ (SCR)
Ηλιακή κοσμική ακτινοβολία

Ηλιακή κηλίδα (sunspot)
Σκοτεινή περιοχή στην ηλιακή επιφάνεια, η οποία δημιουργείται από έντονα μαγνητικά πεδία τα οποία πηγάζουν από το εσωτερικό του ήλιου.

Ηλιακή κοσμική ακτινοβολία (solar cosmic rays)
Κοσμικές ακτίνες επιταχυνόμενες στον Ήλιο, εν αντιθέσει με τις γαλαξιακές. Η ηλιακή κοσμική ακτινοβολία είναι το υψηλότερης ενέργειας κομμάτι την ηλιακών ενεργητικών σωματιδίων.

Ηλιακό ενεργητικό σωματίδιο (solar energetic particle)
Ενεργητικά σωματίδια ηλιακής προέλευσης τα οποία παρατηρούνται από ανιχνευτές σωματιδίων. Ο όρος συχνά χρησιμοποιείται η για τα θετικά φορτισμένα σωματίδια (πρωτόνια, ιόντα) αποκλείοντας τα ηλεκτρόνια. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ηλιακό στέμμα (solar corona)
πολύ λεπτό μαγνητισμένο αέριο το οποίο περιβάλει τον Ήλιο. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ηλιακός άνεμος (solar wind)
Ροή προς τα έξω φορτισμένων σωματιδίων που προέρχονται από το ηλιακό στέμμα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ηλιόσφαιρα (heliosphere)
Η περιοχή στον διααστρικό χώρο όπου κυριαρχεί ο ηλιακός άνεμος. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ηλιοσφαιρικό μαγνητικό πεδίο (heliospheric magnetic field)
Το μαγνητικό πεδίο μέσα στην ηλιόσφαιρα, κινούμενο με τον ηλιακό άνεμο έξω από το ηλιακό στέμμα.

Ι

Ιονισμός (ionization)
Αποκοπή ενός ηλεκτρονίου από ένα άτομο ή ιόν, λόγω ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας ή από συγκρούσεις με ένα ενεργητικό σωματίδιο.

K

ΚΑ (CR)
Κοσμική ακτινοβολία

Καταιγισμός (air shower)1
Δες καταιγισμό κοσμικών ακτίνων

Καταιγισμός (cascade)2
Δες πυρηνικό καταιγισμό και καταιγισμό κοσμικής ακτινοβολίας

Καταιγισμός κοσμικής ακτινοβολίας (cosmic ray cascade)
Το σύνολο των δευτερογενών σωματιδίων που παράγονται από συγκρούσεις σωματιδίων κοσμικής ακτινοβολίας με τα άτομα της γήινης ατμόσφαιρας. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Κάψιμο κυκλώματος (burn out)
Μια μόνιμη και μη αναστρέψιμη βλάβη ενός ηλεκτρονικού κυκλώματος εξαιτίας παρασιτικών ηλεκτρικών ρευμάτων τα οποία προκαλούνται από ενεργητικά σωματίδια.

Κίνηση κύκλοτρου (cyclotron motion)
Κίνηση ενός ηλεκτρικά φορτισμένου σωματιδίου εντός μαγνητικού πεδίου. Η τροχιά του σωματιδίου εντός διαμορφωμένου μαγνητικού πεδίου είναι ένας κύκλος σε μία απλή κάθετο στο μαγνητικό πεδίο (κίνηση κύκλοτρου ή κυκλική κίνηση) συνδυασμένη με την κίνηση υπό σταθερή ταχύτητα κατά μήκος της δυναμικής γραμμής του πεδίου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Κοσμική ακτινοβολία (cosmic ray)
Ενεργητικό σωματίδιο από το Σύμπαν το οποίο προσπίπτει στη Γη

Κρουστικό κύμα (shock wave)
Ασυνέχεια στο σύνορο μεταξύ ενός ταχέως κινούμενου αερίου και ενός εμποδίου. Παράδειγμα: Μαγνητόπαυση της Γης στο σύνορο μεταξύ της Μαγνητόσφαιρας και του ηλιακού ανέμου. Κρουστικό κύμα από έκρηξη υπερκαινοφανούς στο σύνορο μεταξύ της εκτονούμενης εκπομπής του υπερκαινοφανή και του διααστρικού μέσου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Μ

Μαγνητική επανασύνδεση (magnetic reconnection)
Αναδιαμόρφωση του μαγνητικού πεδίου: μια διαδικασία η οποία πραγματοποιείται στο πλάσμα, όπου η σύνδεση μεταξύ δύο στοιχείων του αλλάζει, οδηγώντας στην αναδιαμόρφωση των μαγνητικών δομών (στέμμα, μαγνητόσφαιρα της Γης) και στην απελευθέρωση της αποθηκευμένης ενέργειας. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Μαγνητικό σύννεφο (magnetic cloud)
Μαγνητική πλεξούδα η οποία αποβάλλεται από τον Ήλιο, και η οποία παρατηρείται κοντά στη Γη περίπου δύο με πέντε μέρες μετά την αποβολή της κατά τη διάρκεια μίας στεμματικής εκπομπής μάζας. Ένα μαγνητικό σύννεφο (ΜΣ) είναι μια ειδική δομή μιας διαπλανητικής στεμματικής εκπομπής μάζας.

Μαγνητόσφαιρα (Magnetosphere)
Περιοχή γύρω από την Γη (ή άλλο πλανήτη) η οποία κυριαρχείται από το δικό της μαγνητικό πεδίο, αποκλείοντας τον ηλιακό άνεμο. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Μείωση Forbush (Forbush decrease)
Μείωση της ροής της γαλαξιακής κοσμικής ακτινοβολίας στη Γή από μία διαπλανητική στεμματική εκπομπή μάζας και τα κρουστικά κύματα που δημιουργεί.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Μεσολαβητής (moderator)
Συσκευή η οποία περιβάλλει τον μετρητή ενός ανιχνευτή νετρονίων στον οποίο γρήγορα νετρόνια επιβραδύνονται εξαιτίας συγκρούσεων με ελαφριά σωματίδια (άτομα υδρογόνου), με σκοπό την αύξηση της εγκυρότητας της ανίχνευσής τους από τον αναλογικό απαριθμητή. Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ.

Μιόνιο (muon)
Κατηγορία στοιχειωδών σωματιδίων. Δεν είναι μόνιμα παρόντα στο περιβάλλον μας γιατί είναι ασταθή, αλλά παράγονται όταν υψηλής ενέργειας πρωτόνια υφίστανται συγκρούσεις με άλλους πυρήνες. Τα μιόνια έχουν θετικό ή αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο. Έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής σε σχέση με τα πιόνια και μπορούν να ανιχνευθούν από όργανα τοποθετημένα στο επίπεδο του εδάφους.

Μπλοκάρισμα (latch up)
Ανώμαλη κατάσταση, η οποία παράγεται από κάποιο ενεργητικό σωμάτιο, μιας ηλεκτρονικής συσκευής, η οποία την παρεμποδίζει από το να ανταποκρίνεται σε εισερχόμενα σήματα.

ΜΣ (MC)
Μαγνητικό σύννεφο

Ν

Νήμα (filament)
Αεριώδης δομή η οποία αιωρείται στο ηλιακό στέμμα εξαιτίας των μαγνητικών πεδίων. Εμφανίζεται σκοτεινό όταν παρατηρείται μπροστά από τον ηλιακό δίσκο και φωτεινό όταν παρατηρείται στο ηλιακό χείλος (σε αυτή τη περίπτωση η δομή ονομάζεται προεξοχή)

Νουκλεόνιο ανάκρουσης (knock-on nucleon)
Γρήγορο νουκλεόνιο το οποίο αποβάλλεται από έναν πυρήνα όταν αυτός χτυπηθεί από ένα ενεργητικό σωματίδιο (κοσμική ακτινοβολία). Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Νουκλεόνιο εξάτμισης (evaporation nucleon)
Πρωτόνιο ή νετρόνιο ενέργειας μερικών MeV το οποίο εκπέμπεται από ένα διεγερμένο ατομικό πυρήνα ο οποίος έχει χτυπηθεί από ένα ενεργητικό σωματίδιο. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Π

Παραγωγός από μόλυβδο (lead producer)
Συσκευή η οποία περιβάλλει τον μεσολαβητή ενός ανιχνευτή νετρονίων, στην οποία παράγονται νετρόνια μέσω συγκρούσεων των εισερχόμενων νουκλεονίων στον ανιχνευτή με τους πυρήνες του μολύβδου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Πιόνια (pion)
Κατηγορία στοιχειωδών σωματιδίων. Δεν είναι μόνιμα παρόντα στο περιβάλλον μας γιατί είναι ασταθή, αλλά παράγονται όταν υψηλής ενέργειας πρωτόνια υφίστανται συγκρούσεις με άλλους πυρήνες. Τα πιόνια μπορεί να είναι ουδέτερα ή να έχουν θετικό ή αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο.

Ποζιτρόνιο (positron)
Στοιχειώδες σωματίδιο: αντισωμάτιο ενός ηλεκτρονίου, με την ίδια μάζα, αλλά θετικό ηλεκτρικό φορτίο.

Πυρηνικός καταιγισμός (nuclear cascade)
Αλυσίδα γεγονότων κατά τα οποία σωματίδια υψηλών ενεργειών συγκρούονται με ατομικούς πυρήνες προκαλώντας εκπομπή δευτερογενών σωματιδίων, τα οποία μπορούν μόνα τους να δημιουργήσουν παραπέρα πυρηνικές αντιδράσεις. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ρ

Ροή σωματιδίων (flux of particles)
Αριθμός σωματιδίων τα οποία κινούνται σε ένα δευτερόλεπτο διαμέσου επιφάνειας 1m2 ή 1cm2.

Σ

Sievert
Μονάδα η οποία μετράει την συνολική δόση ακτινοβολίας που απορροφάται από διάφορα όργανα ενός ανθρώπινου όντος, ζυγισμένη ανάλογα με τα είδη σωματιδίων και την ευαισθησία του οργάνου. (Rolf Sievert, Σουηδός Φυσικός 1896-1966)

ΣΕΜ (CME)
Στεμματική εκπομπή μάζας

ΣΠΑ (CIR)
Συμπεριστρεφόμενη περιοχή αλληλεπίδρασης

Σπείρα του Parker (Parker spiral)
Δομή των ηλιοσφαιρικών μαγνητικών γραμμών στο μοντέλο του Parker (1958) για τον ηλιακό άνεμο. Οι δυναμικές γραμμές του πεδίου είναι σπείρες του Αρχιμήδη, σύμφωνα με τις οποίες η Γη συνδέεται με το δυτικό ηλιακό ημισφαίριο. Η ακριβής σύνδεση εξαρτάται από την ταχύτητα του ηλιακού ανέμου. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Στεμματική εκπομπή μάζας (coronal mass ejections)
Εκπομπές αερίων από τον Ήλιο μαζί με το παγιδευμένο σε αυτές μαγνητικό πεδίο. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Συμπεριστρεφόμενη περιοχή αλληλεπίδρασης (corotating interaction region)
Περιοχή στον διαπλανητικό χώρο όπου η ροή του γρήγορου ηλιακού ανέμου συγκρούεται με την ροή του αργού, σχηματίζοντας ασυνέχειες και κρουστικά κύματα.

Σωματίδια ανακλαστικής δραστηριότητας (albedo particles)
Σωματίδια τα οποία έχουν ανακλαστεί ή διαθλαστεί από την ατμόσφαιρα πίσω στο διάστημα.

Τ

Τηλεσκόπιο μιονίων (muon telescope)
Ανιχνευτής κοσμικής ακτινοβολίας, τοποθετημένος στο επίπεδο του εδάφους, ο οποίος μετράει δευτερογενή μιόνια τα οποία παράγονται από τις κοσμικές ακτίνες στη γήινη ατμόσφαιρα. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Υ

Υπερκαινοφανής (supernova)
Κατάρρευση ενός μαζικού αστέρα στο τέλος της ζωής του, όταν δεν έχει άλλα μέσα να διατηρήσει την ισορροπία του και παραγόμενη ενέργεια μέσω πυρηνικών συντήξεων στο εσωτερικό του. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Φ

Φάσμα (spectrum)
Δείκτης της έντασης της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας ως συνάρτηση του μήκους κύματός της και της συχνότητάς της, ή της έντασης φορτισμένων σωματιδίων ως συνάρτηση της ενέργειάς τους, της ορμής τους και της μαγνητικής δυσκαμψίας τους. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Φύλλο ρεύματος (current sheet)
Μια λεπτή περιοχή μέσα στο πλάσμα, όπου το μαγνητικό πεδίο αλλάζει απότομα, υποδεικνύοντας ισχυρά ηλεκτρικά ρεύματα.

Φωτόσφαιρα (photosphere)
Ορατό στρώμα του Ήλιου (ή άλλων αστέρων)